O wymowie wadliwej można mówić wtedy, gdy różni się ona od wymowy będącej w powszechnym użyciu. Należy odróżnić wady wymowy od nieukończonego rozwoju mowy. Nieukończony rozwój mowy charakteryzuje się wymową właściwą dla wcześniejszych okresów życia dziecka.
W przypadku nieukończonego rozwoju mowy może nastąpić (oczywiście nie w każdym przypadku) samoistna poprawa wymowy, natomiast w przypadku wady wymowy nie można na to liczyć i konieczna jest interwencja logopedy. Im wcześniej ona nastąpi, tym skuteczniejsza jest terapia logopedyczna.
Do najczęściej występujących wad wymowy u dzieci poniżej 6–7 roku życia, wymagających interwencji logopedy, zaliczamy zniekształcenia brzmienia głosek, w wyniku czego powstają dźwięki o nieprzyjemnym brzmieniu, a sposób ich wypowiadania jest nieestetyczny.
Seplenienie dotyczy nieprawidłowego wypowiadania głosek: s, z, c, dz ; ś, ź, ć, dź ; sz, rz, cz, dż. Należy niezwłocznie zgłosić się do logopedy, jeżeli zauważymy, że w czasie mówienia:
- język wsuwa się między zęby;
- język układa się niesymetrycznie i wypowiedzi towarzyszy nieprzyjemne brzmienie;
- głoski w/w wymawiane są wargami wysuniętymi do przodu, jak przy dmuchaniu.
Reranie dotyczy nieprawidłowego wypowiadania głoski r. Należy zgłosić się do logopedy, jeżeli zauważymy, że w czasie mówienia tej głoski drga języczek (charakterystyczne francuskie brzmienie), drgają policzki lub wargi.
Mowa bezdźwięczna polega na wymawianiu przez dziecko głosek dźwięcznych bezdźwięcznie, np.: dziecko zamiast butelka mówi putelka; zamiast domy – tomy; zamiast bada – pada, zamiast koza – kosa itp.
Natomiast wszelkie zastępowanie głosek trudniejszych do wymówienia głoskami łatwiejszymi, np.: sanki – sianki: szkoła – skoła; rak – lak; ryby – lyby, będące przejawem nieukończonego rozwoju mowy, nie traktujemy jako wady wymowy. Tego typu wymowa, tzw. dziecięca, jest powodem do niepokoju i podjęcia terapii, gdy dziecko ukończyło 7 lat i jest u progu szkoły. Dziecko, które idzie do pierwszej klasy powinno wszystkie głoski wymawiać prawidłowo. Jeśli dzieje się inaczej, dziecko może mieć kłopoty w nauce szkolnej, w pisaniu i czytaniu.
Opracowała
mgr Ewa Wnęk - neurologopeda
Literatura:
E Spałek, C. Piechowicz-Kułakowska: Jak pomóc dziecku z wadą wymowy. Oficyna Wydawnicza Impuls, Kraków 1996.
K. Kozłowska: Pomagajmy dzieciom z zaburzeniami mowy. Wydawnictwo Pedagogiczne, ZNP, Kielce 1996.
T. Zaleski: Opóźniony rozwój mowy. PZWL, W-wa 1992.
B. Sawa: Dzieci z zaburzeniami mowy. WSiP, W-wa 1990.