Czas trwania: 2 x 45 min.
Cele realizowanego programu:
- odbudowa relacji pomiędzy uczniami w zespole klasowym - wzmocnienie integracji klasy, zbudowanie klimatu bezpieczeństwa, zaufania i współpracy;
- rozwijanie umiejętności porozumiewania się, wzmocnienie komunikacji bez przemocy;
- minimalizowanie lęku uczniów przed bezpośrednimi relacjami rówieśniczymi w klasie i na terenie szkoły;
- zwiększenie stabilności emocjonalnej.
Cele szczegółowe programu:
Uczestnicy zajęć:
- bezpiecznie czują się w grupie;
- są wrażliwi na potrzeby rówieśników i otwarci na wzajemną pomoc;
- stosują umiejętności komunikacyjne oraz aktywnego słuchania;
- rozpoznają czynniki powodujące złość;
- znają sposoby radzenia sobie ze złością.
Materiały pomocnicze: kartki samoprzylepne, pisaki, tablica.
Metody pracy: pogadanka, burza mózgów, zabawa, praca indywidualna i w grupach, dyskusja kierowana.
Organizacja pomieszczenia (przestrzeni do pracy warsztatowej): uczniowie siedzą w kręgu na dywanie lub krzesełkach.
Przebieg zajęć:
1. Powitanie.
2. Przedstawienie się prowadzącego i uczestników.
Każdy przedstawia się podając swoje imię (dzieci zapisują swoje imiona na karteczkach samoprzylepnych i przyklejają do swojego ubrania).
3. Zawarcie kontraktu z klasą.
Prowadzący wspólnie z klasą ustala zasady pracy, które będą obowiązywać podczas zajęć, np.:
- mówimy do siebie po imieniu;
- nie przerywamy wypowiedzi innych;
- nie wyśmiewamy się z nikogo;
- nie używamy brzydkich słów;
- jesteśmy aktywni.
Każda z tych zasad zostaje zapisana na tablicy z równoczesnym wspólnym omówieniem, co każda z nich oznacza, jakie jest jej rozumienie przez uczniów.
4. Ćwiczenie 1. "Nasza klasa"
Prowadzący zaprasza uczniów do projektu mającego stworzyć autoportret całej klasy. Każdy z uczniów ma zadanie zdobyć informacje i zapisać je na tablicy. Prowadzący rozdaje karteczki z pytaniami, uczniowie zdobywają informacje w dowolny sposób i notują je sobie tak, jak chcą.
- Ilu uczniów ma niebieskie oczy?
- Ilu uczniów ma kota?
- Ilu uczniów ma psa?
- Ilu uczniów ma włosy do ramion?
- Ilu uczniów ma siostrę?
- Ilu uczniów ma brata?
- Ilu uczniów zostaje na świetlicy?
- Ilu uczniów lubi rano wstawać?
- Ilu uczniów nie lubi kanapek w śniadaniówce?
- Ilu uczniów zjada w szkole obiady?
- Ilu uczniów ma imiona na literę K?
- Ilu jest chłopców w klasie?
- Ile jest dziewcząt w klasie?
- Ilu uczniów lubi zupę pomidorową?
- Ilu uczniów lubi miód?
- Ilu uczniów nosi okulary?
- Ilu uczniów ma rude włosy?
- Ilu uczniów jest leworęcznych?
- Ilu uczniów lubi śpiewać?
Podsumowanie, omówienie ćwiczenia.
5. Ćwiczenie 2. "Przyjaźń to ważna rzecz"
Prowadzący zadaje uczniom pytania: "Jaki powinien być przyjaciel?", "Czego nie powinien robić?", a następnie wypisuje na tablicy cechy, jakie podają uczniowie określając dobrego przyjaciela.
Prowadzący tłumaczy związek frazeologiczny "być jak pies z kotem", "przyjaźń aż po grób" Podsumowanie, omówienie ćwiczenia - prowadzący porusza tematy:
- dbania o przyjaźń - tego, że czasem przyjaźń przerywa się lub jest kontynuowana pomimo braku bezpośredniego kontaktu z przyjacielem;
- w przyjaźni bywają złe i dobre chwile - nie zawsze od razu znajduje się przyjaciela - czasem lepszy jeden sprawdzony przyjaciel niż dużo nieprawdziwych.
6. Ćwiczenie 3. "Aktywne słuchanie"
Prowadzący dzieli grupę na pary. Przez 4 minuty osoby w parach rozmawiają na zadany temat (np. opowiadają o swoich zainteresowaniach), najpierw mówi jedna osoba, a druga jej słucha i zapamiętuje jak najwięcej informacji. Potem następuje zmiana ról. Podsumowanie, omówienie ćwiczenia - prowadzący zadaje pytania: "Skąd wiemy, że ktoś nas słucha?", "Jakie zachowania o tym świadczą?", "Kiedy jest nam trudno kogoś słuchać?"
7. Ćwiczenie 4. "Nie jestem sobą” (jak radzić sobie z trudnościami; sposoby na złość i przeciążenie organizmu)
Pogadanka: W każdej, nawet najfajniejszej podróży możemy czuć się zmęczeni. Nasz mózg, nasze ciało i zmysły też potrzebują odpoczynku. Czasem zmęczenie, zdenerwowanie, głód odczuwane jest tak samo - coś nas drażni, nie jest nam dobrze. Prowadzący pyta uczniów, czy kiedykolwiek czuli, "że nie są sobą" (analogia do reklamy "Sneakers" nie jesteś sobą - prowadzący pyta uczniów, czy reklama jest znana). Prowadzący dzieli uczniów na zespoły robocze i rozdaje kartki z opisem sytuacji - momentami, kiedy "nie jesteśmy sobą". Uczniowie mają się poczuć ekspertami, znawcami tematu - zadaniem zespołów jest wymyśleć sposoby, które mogą pomóc zmienić daną sytuację. Podsumowanie, omówienie ćwiczenia.
8. Ćwiczenie 5. "Sposób na złość"
Prowadzący pyta uczniów, po czym poznać, że ktoś się złości, np. jak złości się koń, pies, kot, lew, dziecko, dorosły. Burza mózgów, uczniowie wspólnie na tablicy wypisują sygnały złości.
Pogadanka: prowadzący zwraca uwagę, jak ważna jest umiejętność rozpoznawania sygnałów złości u siebie i u innych.
Kolejno prowadzący rozdaje uczniom zużyte, stare gazety. Umawia się z uczniami, że mogą podrzeć gazety, rzucać kulkami z papieru, a gdy prowadzący da sygnał "STOP" - wszyscy przestają niszczyć. Uczniowie mają rozejrzeć się wokół. Prowadzący wskazując na bałagan, rozpoczyna rozmowę o konsekwencjach złości, która może zniszczyć nie tylko salę, zrobić niesamowity bałagan, ale też czasem przy okazji zranić kogoś. Na zakończenie zadania wszyscy wspólnie sprzątają.
9. Ćwiczenie 6. "Obsługa drugiego człowieka"
Wprowadzenie prowadzącego: każde z urządzeń ma swoją instrukcję, która podpowiada, co robić, aby urządzenie najlepiej działało. Prowadzący pokazuje przykłady instrukcji, np. telefonu, pralki, telewizora. Prowadzący wraz z uczniami wypisuje, co w instrukcjach musi być zawarte. W instrukcji zawarte powinny być aspekty dotyczące:
- zasilania (czym najlepiej karmić itp?);
- dbania o urządzenie;
- wskazówki, do czego służy;
- wskazówki, do czego nie służy;
- jak obsługiwać;
- przed czym chronić;
- inne pomysły według uczniów.
Kolejno uczniowie mają za zadanie napisać instrukcję obsługi siebie. Wyobrażają sobie i myślą, co potrzebują, aby jak najlepiej działać. Do zadania warto podejść z poczuciem humoru i dystansem. Uczniowie mogą nazwać się robotami nowej generacji itp. Instrukcje mogą wisieć w klasie.
Prowadzący wyjaśnia, że dbanie o kondycję fizyczną i zdrowe odżywianie, zaspokajanie podstawowych potrzeb, szacunek do inności człowieka to czynniki, które wyraźnie wpływają na nasze samopoczucie i wpływają na lepsze funkcjonowanie społeczne.
10. Podsumowanie zajęć.
11. Pożegnanie, np. "Iskra" (uścisk dłoni lub przyjazny gest).
Opracowanie:
Iwona Cisowska - pedagog
Anna Jurczak-Kuźnar - psycholog