Kącik Nauczyciela

Jak dostosować wymagania edukacyjne u ucznia z dysleksją? - praktyczne porady dla nauczycieli

Szczegóły
Kąciki
Kącik Nauczyciela

Uczniowie z dysleksją nie są jednorodną grupą. W zależności od charakteru występujących deficytów mogą mieć nieco odmienne objawy zaburzeń. Obraz trudności dziecka zależy od podtypów dysleksji, cech temperamentalnych, zdolności, jak i współwystępujących zaburzeń neurorozwojowych.

Dysharmonijny rozwój oraz zaburzenia związane ze współdziałaniem funkcji słuchowo-językowych, wzrokowych, ruchowych, zakłócenia lateralizacji oraz zaburzenia orientacji przestrzennej wpływają niekorzystnie nie tylko na opanowanie umiejętności czytania i pisania, ale powodują bardzo szeroki zakres symptomów trudności w uczeniu się (w zależności od rodzaju stwierdzonych zaburzeń) na różnych przedmiotach szkolnych. Należy to uwzględnić przy dostosowywaniu wymagań edukacyjnych w szkole.

Ogólne zasady pracy z uczniem z dysleksją:

  • nieobniżanie ocen za niski poziom graficzny pisma, niską estetykę wykonywanych prac; odczytywanie nieczytelnych fragmentów sprawdzianu razem z uczniem;
  • podczas oceny prac pisemnych - odrębne ocenianie merytorycznej strony pracy i poprawności pisowni, bez uwzględniania tej drugiej oceny w ostatecznej klasyfikacji;
  • zezwalanie na korzystanie ze słownika ortograficznego podczas wykonywania prac pisemnych;
  • w przypadku nieczytelnego pisma zezwalanie na wykonanie prac domowych na komputerze;
  • ze względu na wolne tempo czytania lub/i pisania zmniejszenie liczby zadań (poleceń) do wykonania w przewidzianym dla całej klasy czasie lub wydłużenie czasu pracy (zwłaszcza na sprawdzianach); unikanie krótkich kartkówek;
  • ograniczanie tekstów do pisania na lekcji do niezbędnych notatek, których nie ma w podręczniku; ew. przygotowanie dla ucznia gotowej notatki do wklejenia;
  • w sytuacji nasilonych trudności zastępowanie sprawdzianów pisemnych sprawdzianami ustnymi;
  • dawanie większej ilości czasu na wykonanie zadań wymagających czytania, unikanie czytania na czas oraz głośnego czytania na forum klasy;
  • kontrolowanie stopnia zrozumienia tekstu i poleceń przy samodzielnej pracy ucznia;
  • wspomaganie ucznia przez czytanie mu poleceń (także na sprawdzianach);
  • przeznaczanie większej ilości czasu na pamięciowe opanowanie tekstu (np. wierszy, piosenek, słówek, regułek, definicji);
  • odpytywanie z mniejszych partii materiału;
  • przy wypowiedziach ustnych i pisemnych przeznaczanie większej ilości czasu na zastanowienie się, zebranie myśli i przygotowanie wypowiedzi;
  • przygotowywanie pisemnych sprawdzianów w formie testów wyboru, zdań niedokończonych, tekstów z lukami;
  • unikanie wyrywania do odpowiedzi - umożliwienie przypomnienia wiadomości, koncentracji, opanowania napięcia emocjonalnego często blokującego wypowiedź;
  • wprowadzanie w nauczaniu metod angażujących jak najwięcej zmysłów (ruch, dotyk, słuch), używanie wielu pomocy dydaktycznych, urozmaicanie procesu nauczania;
  • pomaganie w rozwijaniu zainteresowań i rozpoznawaniu talentów, zdolności i pozytywnych cech ucznia w celu budowania pozytywnej samooceny ucznia.

Ponadto, na poszczególnych przedmiotach szkolnych (w zależności od stwierdzonych u danego ucznia deficytów rozwojowych), zaleca się:

Język polski

  • nie wymagać, by uczeń czytał głośno przy klasie nowy tekst, wskazywać wybrane fragmenty dłuższych tekstów do opracowania w domu i na nich sprawdzać technikę czytania;
  • ograniczać czytanie obszernych lektur do rozdziałów istotnych ze względu na omawianą tematykę, akceptować korzystanie z lektur w formie audiobooków/filmów/materiałów skróconych, jako uzupełnienie samodzielnie przeczytanych rozdziałów;
  • częściej sprawdzać zeszyty szkolne ucznia, ustalić sposób poprawy błędów, czuwać nad wnikliwą ich poprawą;
  • dać uczniowi czas na przygotowanie się do pisania dyktanda poprzez podanie mu trudniejszych wyrazów, a nawet wybranych zdań, które wystąpią w dyktandzie; można też dawać teksty z lukami lub pisanie z pamięci;
  • błędów nie omawiać wobec całej klasy;
  • w przypadku trudności w redagowaniu wypowiedzi pisemnych uczyć tworzenia schematów pracy, planowania kompozycji wypowiedzi (wstęp, rozwinięcie, zakończenie); pomagać w doborze argumentów, jak również odpowiednich wyrażeń i zwrotów.

Język obcy

  • indywidualnie omawiać błędy i zachęcać do autokorekty, np. przy myleniu znaczeń wyrazów podobnych brzmieniowo lub wizualnie, niepoprawnej wymowie i zapisie ortograficznym;
  • nie obniżać ocen za błędy ortograficzne, interpunkcyjne, specyficzne błędy w pisowni i w wymowie;
  • stosować uczenie wielozmysłowe, mnemotechniki, skojarzenia;
  • wykorzystywać na lekcjach gry i zabawy językowe;
  • w fazie prezentacji leksyki zwolnić tempo wypowiadanych słów i zwrotów, a nawet wypowiadać je przesadnie poprawnie;
  • można pozwolić na korzystanie z dyktafonu podczas lekcji;
  • w nauczaniu gramatyki można stosować algorytmy w postaci graficznej: wykresów, tabeli, rysunków;
  • zwracać uwagę głównie na poprawną wymowę i konwersację;
  • doceniać za wysiłek włożony w opanowanie języka, kłaść większy nacisk na wypowiedzi ustne.

Historia

  • przeznaczać więcej czasu na pamięciowe opanowanie informacji;
  • dzielić materiał na mniejsze części (możliwość zaliczania partiami);
  • stosować mnemotechniki;
  • dopuszczać możliwość korzystania z tablic chronologicznych.

Geografia

  • dawać więcej czasu na udzielenie odpowiedzi, stosować przejrzyste mapy;
  • uwzględniać pomyłki związane z orientacją przestrzenną: mylenie kierunków na mapie, współrzędnych geograficznych i stref czasowych - uczeń przy pomocy nauczyciela wskazuje na mapie wybrane punkty i odczytuje dane;
  • wykorzystywać metody pomagające w orientacji w przestrzeni (np. rysowanie ścieralnym flamastrem po zafoliowanej mapie, składanie map pociętych na części);
  • w przypadku trudności związanych z pisaniem prac, ocenianie na podstawie wypowiedzi ustnych.

Biologia

  • przeznaczać więcej czasu na pamięciowe opanowanie informacji;
  • dzielić materiał na mniejsze części (możliwość zaliczania partiami);
  • kontrolować rozumienie schematów i wykresów podczas samodzielnej pracy z tekstem, pomagać w ich analizowaniu.

Muzyka

  • pozostawiać więcej czasu na wykonanie zadań wymagających czytania i pisania nut;
  • nie obniżać ocen za błędy i estetykę;
  • oceniać za inne umiejętności, np. zaśpiewanie piosenki, objaśnienie treści, zilustrowanie jej obrazkiem;
  • przeznaczać więcej czasu na opanowanie wzorców ruchowych przy odtwarzaniu rytmu;
  • nagradzać za wkład pracy i wysiłek.

Plastyka, technika

  • pozostawiać więcej czasu na wykonanie zadań wymagających pisania, rysowania;
  • nie obniżać ocen za brak estetyki wykonywanych prac;
  • nagradzać wkład pracy i wysiłek.

Matematyka, fizyka, chemia

  • naukę tabliczki mnożenia, definicji, reguł, wzorów, symboli chemicznych rozłożyć w czasie, często przypominać i utrwalać;
  • kontrolować rozumienie schematów i wykresów podczas samodzielnej pracy z tekstem, pomagać w ich analizowaniu;
  • pozostawiać więcej czasu na wykonanie zadań wymagających czytania, kontrolować stopień zrozumienia treści zadań;
  • nie obniżać ocen za błędy w zapisywaniu i odczytywaniu liczb i błędy w pracach pisemnych (np. mylenie cyfr podobnych graficznie i znaków matematycznych, opuszczanie i przestawianie szyku cyfr) lub prowadzących do niepoprawnych wyników końcowych, pomimo prawidłowego toku myślenia - zwracać na nie uwagę ucznia i ustalać sposoby korekty;
  • utrwalać nawyk każdorazowego sprawdzania napisanych działań matematycznych;
  • oceniać tok i poprawność logicznego myślenia, a nie tylko końcowe wyniki zadań;
  • nie obniżać ocen za specyficzne błędy w odtwarzaniu figur, rysunków, wzorów wynikających z obniżonych możliwości orientacji i wyobraźni przestrzennej, trudności w rozumieniu pojęć geometrycznych i różnicowaniu kształtów, zmiany kierunków w rysunkach - zwracać na nie uwagę ucznia i ustalać sposoby korekty;
  • pozwalać na wykonywanie działań na piśmie przy trudnościach z liczeniem w pamięci.

Informatyka

  • pozostawiać większą ilość czasu na wykonanie zadań wymagających czytania;
  • kontrolować stopień rozumienia poleceń;
  • kłaść nacisk na praktyczną naukę, tj. nabywanie umiejętności związanych z obsługą programów komputerowych;
  • nie obniżać ocen za specyficzne błędy związane z pisownią lub obliczeniami - zwracać na nie uwagę ucznia i ustalać sposoby korekty.

Wychowanie fizyczne

  • pozostawiać większą ilość czasu na naukę ćwiczeń związanych z zapamiętaniem sekwencji ruchowych lub równoważnych oraz gier wymagających użycia przyborów (przeznaczać więcej czasu automatyzowanie się wzorców ruchowych);
  • dzielić dane zadanie na etapy i zachęcać do wykonywania malutkimi krokami;
  • nie krytykować, nie oceniać negatywnie wobec klasy;
  • kontrolować rozumienie poleceń;
  • ograniczać rywalizację (włączać do rywalizacji tylko tam, gdzie uczeń ma szanse);
  • nagradzać wysiłek i wkład pracy, a nie wyniki;
  • oceniać w stosunku do wyjściowego poziomu sprawności, a nie w stosunku do klasy lub norm wiekowych;
  • umożliwić dziecku doznawanie radości związanej z aktywnością fizyczną.

 

Opracowała:
Bożena Zajdel - psycholog

 

Bibliografia:

 

Przydatne linki: