I. Podstawa prawna odroczenia obowiązku szkolnego
- 30 sierpnia 2013 roku Sejm RP uchwalił ustawę o zmianie ustawy o systemie oświaty oraz ustawy o zmianie ustawy o systemie oświaty oraz o zmianie niektórych innych ustaw tzw. ustawa sześciolatkowa (Dziennik Ustaw z dnia 30 października 2013r. poz. 1265).
- W ustawie z dnia 19 marca 2009r. o zmianie ustawy o systemie oświaty oraz o zmianie niektórych innych ustaw po art. 13 c dodano:
Art. 13 d w brzmieniu:
- W roku szkolnym 2014/2015 spełnianie obowiązku szkolnego rozpoczynają dzieci:
1) urodzone w 2007 r.,
2) urodzone w okresie od dnia 1 stycznia 2008r. do dnia 30 czerwca 2008r. - W roku szkolnym 2014/2015 dziecko urodzone w okresie od dnia 1 lipca 2008r. do dnia 31 grudnia 2008r., na wniosek rodziców, może rozpocząć spełnianie obowiązku szkolnego.
- Dziecko, które nie rozpocznie spełniania obowiązku szkolnego, kontynuuje przygotowanie przedszkolne.
Art. 13 e w brzmieniu :
- W roku szkolnym 2015/2016 spełnianie obowiązku szkolnego rozpoczynają dzieci:
1) urodzone w okresie od 1 lipca 2008r. do dnia 31 grudnia 2008r., które nie rozpoczęły spełniania obowiązku szkolnego w roku szkolnym 2014/2015,
2) urodzone w 2009r.
1 września 2014 roku obowiązek szkolny obejmie wszystkie dzieci 7-letnie oraz 6-latki urodzone w okresie styczeń - czerwiec 2008r.
1 września 2015 roku obowiązek szkolny obejmie dzieci 7-letnie urodzone w okresie lipiec-grudzień 2008r. oraz wszystkie dzieci 6-letnie z rocznika 2009.
Przepisy ustawy o systemie oświaty, które wejdą w życie 1 września 2014 r.
Art. 14 ust. 1a
1a. W przypadku dzieci posiadających orzeczenie o potrzebie kształcenia specjalnego wychowaniem przedszkolnym może być objęte dziecko w wieku powyżej 6 lat, nie dłużej jednak niż do końca roku szkolnego w roku kalendarzowym, w którym dziecko kończy 8 lat. Obowiązek szkolny tych dzieci może być odroczony do końca roku szkolnego w roku kalendarzowym, w którym dziecko kończy 8 lat.
W obecnym stanie prawnym odroczenie realizacji obowiązku szkolnego dzieci posiadających orzeczenie o potrzebie kształcenia specjalnego, może nastąpić nie dłużej niż do końca roku szkolnego w roku kalendarzowym, w którym dziecko kończy 10 lat. Przepis ten obowiązuje do 31 sierpnia 2014r.
Nadal obowiązuje art. 16 ust. 3 i 4 ustawy o systemie oświaty mówiący o prawie odroczenia spełniania obowiązku szkolnego dla dzieci objętych obowiązkiem szkolnym (rozpoczynającym się z początkiem roku szkolnego w tym roku kalendarzowym, w którym dziecko kończy 7 lat) w uzasadnionych przypadkach, nie dłużej jednak niż o jeden rok.
Zgodnie z art. 16 ust. 3 ustawy o systemie oświaty, w przypadkach uzasadnionych ważnymi przyczynami rozpoczęcie spełniania obowiązku szkolnego przez dziecko nieposiadające orzeczenia o potrzebie kształcenia specjalnego może być odroczone, nie dłużej jednak niż o jeden rok.
Decyzję w sprawie odroczenia obowiązku szkolnego podejmuje dyrektor publicznej szkoły podstawowej, w obwodzie której dziecko mieszka, po zasięgnięciu opinii poradni psychologiczno-pedagogicznej.
Opinię w sprawie odroczenia spełniania obowiązku szkolnego przez dziecko wydaje poradnia na wniosek rodziców/prawnych opiekunów.
W przypadku dziecka z upośledzeniem umysłowym w stopniu głębokim nie mają zastosowania przepisy dotyczące odroczenia obowiązku szkolnego, gdyż udział dziecka w zajęciach rewalidacyjno-wychowawczych jest zarówno formą spełniania rocznego obowiązkowego przygotowania przedszkolnego, jak i obowiązku szkolnego i obowiązku nauki.
Dzieci z upośledzeniem umysłowym w stopniu głębokim realizują obowiązek szkolny w formie zajęć rewalidacyjno-wychowawczych, indywidualnych albo grupowych, na podstawie stosownego orzeczenia wydanego przez zespół orzekający działający w publicznej poradni psychologiczno-pedagogicznej, w tym publicznej poradni specjalistycznej.
II. Gotowość szkolna
Na przestrzeni lat rozumienie terminu „gotowość (dojrzałość) szkolna” zmieniało się. Liczne badania i obserwacje doprowadziły specjalistów do wniosku, że pomyślny start dziecka w szkole zależy od jego dojrzałości w ujęciu całościowym, we wszystkich aspektach rozwoju.
Najogólniej można powiedzieć, że jest to gotowość dziecka do rozpoczęcia nauki w szkole, uzależniona od osiągnięcia takiego stanu rozwoju fizycznego, emocjonalnego, społecznego i umysłowego, który umożliwi sprostanie obowiązkom szkolnym.
Gotowość szkolna to inaczej stopień rozwoju dziecka niezbędny do podjęcia obowiązków związanych z rozpoczęciem nauki w szkole. To zespół tych cech psychofizycznych ukształtowanych w okresie pierwszych 6 lat życia, które umożliwiają dziecku przystosowanie się do nauki w szkole.
Dojrzałym po podjęcia nauki szkolnej jest dziecko o takim stopniu rozwoju, który umożliwi mu naukę czytania, pisania i liczenia, przystosowanie się do wymagań szkoły, zgodne współżycie z grupą rówieśniczą.
Sześciolatek jest gotowy do nauki w I klasie szkoły podstawowej, jeśli posiada umiejętności oczekiwane od dzieci kończących przedszkole, jest zainteresowany szkołą, stara się być wytrwały w podejmowanych zadaniach.
Rozpoczęcie nauki szkolnej jest ważnym momentem w życiu każdego dziecka. To jak jest przygotowane do tego wyzwania w znacznym stopniu decyduje o przebiegu i wynikach nauki w szkole, a w odległej perspektywie o jakości jego życia.
Do klasy pierwszej powinno pójść dziecko, które jest gotowe do podjęcia nauki w szkole. I nie ma znaczenia, czy jest sześciolatkiem, czy siedmiolatkiem.
O tym, czy dziecko pójdzie do szkoły mimo braku dojrzałości szkolnej, czy zostanie odroczone zawsze decydują rodzice, po zasięgnięciu opinii specjalistów poradni psychologiczno-pedagogicznej (psychologa, pedagoga, logopedy).
Te trudne, ale konieczne decyzje muszą być poprzedzone rzetelną diagnozą dziecka, pozwalającą określić jego dojrzałość umysłową, fizyczną, społeczną i emocjonalną.
III. Odroczenie obowiązku szkolnego
- Decyzję w sprawie odroczenia realizacji obowiązku szkolnego podejmuje dyrektor publicznej szkoły podstawowej, w obwodzie której dziecko mieszka.
- Podstawą do odroczenia obowiązku szkolnego jest wniosek rodziców skierowany do dyrektora szkoły o odroczenie obowiązku szkolnego z załączoną opinią poradni psychologiczno-pedagogicznej lub orzeczeniem o potrzebie kształcenia specjalnego.
- Orzeczenie o potrzebie kształcenia specjalnego w zaleceniach może zawierać zapis o możliwości odroczenia dziecka od obowiązku szkolnego.
- Orzeczenie o potrzebie kształcenia specjalnego dla dzieci przed rozpoczęciem spełniania obowiązku szkolnego wydają zespoły orzekające działające w poradniach psychologiczno-pedagogicznych ze względu na miejsce zamieszkania dziecka.
- Opinie w sprawie odroczenia spełniania obowiązku szkolnego poradnia wydaje na pisemny wniosek rodziców/prawnych opiekunów dziecka.
Istnieją różne możliwości zgłoszenia dziecka na badania w poradni w celu uzyskania opinii w sprawie odroczenia spełniania obowiązku szkolnego:
- rodzice/prawni opiekunowie dziecka samodzielnie kompletują wymagane dokumenty i dołączają je do osobiście wypełnionego zgłoszenia i wniosku składanego w sekretariacie poradni
- dyrektor przedszkola/szkoły stosownym pismem podaje poradni do wiadomości, że dane dziecko będzie ubiegało się o opinię poradni w sprawie odroczenia spełniania obowiązku szkolnego; wszystkie wymagane dokumenty kompletują i składają w poradni rodzice/prawni opiekunowie.
- dyrektor przedszkola/szkoły może zastąpić rodziców/prawnych opiekunów dziecka w gromadzeniu stosownej dokumentacji (przy czym wypełniają oni osobiście zgłoszenie i wniosek do poradni).
Za zgodą rodziców/prawnych opiekunów dziecka dyrektor przekazuje poradni skompletowane dokumenty i podejmuje kolejne kroki zmierzające do uzyskania przez dziecko opinii tj. uzgadnia z poradnią termin badań diagnostycznych, przekazuje informację o terminie rodzicom/prawnym opiekunom.
Jeżeli rodzice, bądź prawni opiekunowie wyrażą taką wolę, poradnia przesyła wydaną opinię bezpośrednio do przedszkola/szkoły.
Opinię wydaje się dla dzieci uczęszczających do przedszkoli na terenie działania poradni.
Jeśli dziecko nie osiągnie dojrzałości to :
- start szkolny tego dziecka jest utrudniony
- nie poddaje się ono wpływom nauczyciela
- staje się niechętne, nie interesuje się zadaniami, jest bierne,
- często pracuje znacznie dłużej przy lekcjach osiągając mierne efekty.
Kiedy dziecko sześcioletnie nie jest gotowe, aby pójść do szkoły ?
- gdy ma zaburzone procesy poznawcze
- gdy ma trudności emocjonalne
- zaburzona jest komunikacja
- jest niepełnosprawne.
Najczęstsze przyczyny odroczenia obowiązku szkolnego :
- stan zdrowia (dziecko leczone-choroba przewlekła)
- niski lub obniżony poziom rozwoju intelektualnego,
- nieharmonijny rozwój intelektualny - duża różnica między rozwojem funkcji percepcyjno-motorycznych, a funkcji słowno-pojęciowych,
- wada wymowy,
- zaburzony rozwój społeczno-emocjonalny (płaczliwość, nadpobudliwość, lęki, trudności w nawiązywaniu relacji indywidualnych lub z grupą, brak odporności na niepowodzenia),
- duże trudności w skupieniu uwagi.
Diagnoza dziecka pod kątem określenia dojrzałości szkolnej powinna być dokonana do końca sierpnia danego roku szkolnego.
Stanowisko poradni w sprawie ewentualnego odroczenia obowiązku szkolnego wypracowuje zespół diagnozujący dziecko na podstawie oceny jego funkcjonowania w sferze intelektualnej, emocjonalnej i społecznej oraz harmonii tych sfer w kontekście wymagań szkolnych. Ważna jest również analiza stanu zdrowia dziecka na podstawie zgromadzonej dokumentacji medycznej.
Udzielając porad w sprawie rozpoczęcia nauki, w szkole musimy być rzecznikami dziecka, jego prawa do harmonijnego rozwoju w poczuciu własnej wartości.
Musimy zadać sobie i rodzicom pytanie, czy rozpoczęcie nauki szkolnej przez dziecko będzie korzystne, czy nie, ze względu na jego dalszy rozwój.
Dziecko odroczone realizuje ponownie roczne obowiązkowe przygotowanie przedszkolne.
Opracowanie:
Irena Góral - dyrektor MPPP w Krośnie
Krystyna Stachoń - dyrektor PPP Nr 1 w Krośnie
Marta Kuc-Jagiełło - dyrektor PPP w Miejscu Piastowym