Nauka zdalna jest już codziennością dla wszystkich dzieci w naszym kraju. Dzieci, które uczęszczały do szkoły w trybie stacjonarnym były przyzwyczajone do pewnej regularności: budziły się o określonej, stałej porze, przygotowywały się do wyjścia do szkoły, brały udział w zajęciach, spotykały się z rówieśnikami. Po skończonych lekcjach miały czas na odpoczynek i odrabianie lekcji. W chwili przejścia na edukację zdalną ich plan dnia się zmienił. Dzieci rozpoczynają dzień od logowania się na lekcje przy monitorach komputerowych, później odrabiają zadania domowe (często również korzystając z komputerów). A gdy przychodzi czas wolny - wykorzystywany jest najczęściej na przeglądanie stron internetowych, granie w różne gry komputerowe, kontakty z rówieśnikami za pośrednictwem mediów społecznościowych. W tej sytuacji należałoby się zastanowić, w jaki inny, ciekawy sposób zorganizować dzieciom czas wolny?
Czas wolny to czas na odpoczynek, regenerację organizmu oraz czas na zabawę, rozwój zainteresowań i zdolności. Wspólne spędzanie czasu, spacery, rozmowy, gry i zabawy w gronie rodziny pozwalają dziecku wykształcić nawyk przyjemnego sposobu spędzania czasu wolnego.
Kilka pomysłów na spędzanie czasu wolnego:
- Gry i zabawy ruchowe zapewniają sprawność fizyczną, umysłową, a przez to - wpływają na poprawę zdrowia. Zwłaszcza teraz podczas ferii, gdy tylko jest taka możliwość, zachęcajmy dzieci do przebywania i ruchu na świeżym powietrzu. Towarzyszenie dziecku podczas zabaw czy wspólne spacery są doskonałą formą spędzania czasu wolnego. Ruch bowiem ma zbawienny wpływ na nasze życie. W czasie wykonywania ćwiczeń ruchowych rozwijają się wszystkie cechy motoryki, takie jak: siła, szybkość, zręczność, wytrzymałość oraz umiejętności ruchowe potrzebne w codziennym życiu. Gry i zabawy ruchowe dostarczają dzieciom wielu nowych wrażeń i wiadomości o otoczeniu, uczą spostrzegawczości i logicznego myślenia, rozwijają także pamięć i wyobraźnię. Wywierają one dobroczynny wpływ na takie cechy charakteru, jak: samodzielność, pomysłowość, panowanie nad sobą, dokładność, zdyscyplinowanie.
- Gry planszowe to świetna zabawa dla starszych i młodszych, więc w czasie ferii można zorganizować "domowy turniej gier planszowych". Plansza, karty, kostki czy pionki to gadżety z gry, jednak razem są szansą dla dzieci na ćwiczenie niezbędnych w życiu, przydatnych cech i umiejętności. Wspólna gra planszowa pomaga w uczeniu się współzawodnictwa, przestrzegania zasad, radzenia sobie z sukcesem oraz porażką. Kiedy dziecko gra z rodzicem, ma szansę uczyć się, jak kierować swoim zachowaniem obserwując starszą osobę. Gry planszowe dla dzieci to też okazja do odreagowania stresu i wyrzucenia z siebie trudnych emocji. Wspólne spędzanie czasu nad grą może być też okazją do rozmowy z dzieckiem - o tym, co się wydarzyło i jak spędziło dzień. Wiele gier dla dzieci wykorzystuje umiejętność logicznego myślenia i przewidywania swojego działania. Planowanie, analizowanie, wyciąganie wniosków - gry dla dzieci często w formie bardzo zabawowej zachęcają do strategicznych działań. Skupienie, uważne słuchanie, myślenie i brak rozpraszania się - takie możliwości stwarza dziecku gra planszowa. Podczas gier rozwijamy również sprawność manualną i umiejętności matematyczne. Liczenie w grach planszowych dla dzieci jest bardzo popularne, każde działanie ma określoną wartość i należy liczyć punkty zarówno swoje, jak i przeciwnika, aby móc wygrać. Celem każdej gry jest wygrana, jednak nie zawsze jest możliwa, podobnie w szkole i codziennym życiu. Dzięki wzmacnianiu w dziecku poczucia własnej wartości, umiejętności dążenia do celu, dostrzega ono, że nawet jeśli przegra, ma kolejną szansę na to, aby kolejnym razem zwyciężyć. Czytanie instrukcji gry, czy informacji zapisanych na kartach, wymaga czytania ze zrozumieniem. Dzięki temu dzieci ćwiczą tę umiejętność w bardzo przyjemnych warunkach, nie kojarząc tego z nauką.
- Zabawa puzzlami to znakomity trening pamięci, uczy rozpoznawania kształtów oraz logicznego myślenia. Dziecko próbując dopasować właściwy element do części obrazka, ćwiczy również precyzję ruchów i chwyt palców. Dopasowywanie elementów uczy dzieci koncentracji i zwiększa wyobraźnię przestrzenną, która jest istotna dla rozwoju przyszłych umiejętności matematycznych i technicznych. Zabawa puzzlami przygotowuje także do nauki czytania i pisania. Układanie puzzli jest bezpośrednio związane z obszarami odpowiedzialnymi za spostrzegawczość oraz zdolności różnicowania figur. Ponadto, zabawa ta rozwija w dziecku wiarę we własne możliwości oraz umacnia myślenie przyczynowo-skutkowe. Puzzle wymagają od dziecka kontroli błędów, dzięki której dziecko samo dostrzega, co zrobiło źle i poprawia tak, aby zadanie zostało wykonane prawidłowo.
- Wspólne gotowanie to doskonała zabawa na długie wieczory. Kuchnia to dobre miejsce na rozmowy, bycie ze sobą. Cała rodzina może włączyć się w przygotowanie np. smacznej kolacji. Każdy, nawet najmłodsze dziecko, może mieć swoje zadanie, np. mieszanie składników na ciasto, ugniatanie ciasta, czytanie przepisu. Wybierając przepisy warto zdecydować się na zdrowe dania. W ten sposób podczas wspólnej zabawy w gotowanie zaszczepimy dzieciom zdrowe nawyki żywieniowe. Młodsze dzieci mogą poćwiczyć np. umiejętności matematyczne - poprzez odmierzanie potrzebnych porcji składników lub poprawić sprawność manualną poprzez ugniatanie ciasta. Krojenie owoców w kostkę, zagniatanie ciasta czy lepienie pierogów to dobry sposób na wyciszenie. Podczas przygotowywania posiłków można porozmawiać o wydarzeniach z ostatnich dni, o kulinarnych wspomnieniach z dzieciństwa, lub poruszyć jakiś ważny dla dziecka problem. Skupienie na powtarzanej czynności wycisza i pozwala spokojnie spojrzeć na problemy. Wspólne gotowanie sprzyja również kreatywności, poznawaniu kuchni innych kultur oraz może przynieść pozytywne zmiany w jadłospisie rodziny.
- Wspólne majsterkowanie w czasie ferii może być ciekawą formą spędzania czasu wolnego. Można zrobić np. drzewko z drutu (kiedy drzewo będzie gotowe można ozdobić go różnymi przedmiotami) lub karmnik dla ptaków, zbijając go z deseczek (oczywiście pod nadzorem osoby dorosłej), albo z pustych kartonów i wiele innych rzeczy. Można zachęcić również dziecko do "pomocy" przy naprawianiu sprzętów domowych, bawiąc się i jednocześnie ucząc.
- Zabawy artystyczne to także sposób na zorganizowanie czasu wolnego dziecka. Można zaproponować malowanie na dużym formacie szarego papieru, np.: krajobrazu, kwiatów, zwierząt lub postaci. Inną ciekawą formą zabawy jest pisanie listu. Technologia, Internet sprawiają, że mało które dziecko wie, jak napisać list. W związku z tym napisanie listu na papeterii, z typowymi dla niego zwrotami grzecznościowymi i formami może być ciekawym doświadczeniem. Można zaproponować napisanie listu do kolegi, kogoś z rodziny, a następnie zaadresowanie go i wysłanie. Zabawa w kalambury, w teatrzyk, śpiewanie karaoke to również pomysły na wspólne spędzanie czasu wolnego (dziecko ma możliwość poćwiczyć umiejętności aktorskie, wokalne oraz występowanie przed publicznością).
- Kolejnym ciekawym pomysłem jest wspólne oglądanie filmów, bajek. Jest to dobry sposób, aby dowiedzieć się o sobie ciekawych rzeczy, dostrzec, jakie emocje przeżywa dziecko podczas oglądania, jak reaguje na poszczególne sytuacje tam przedstawione i można odpowiednio zareagować (np. gdy widzimy, że dziecko się boi). A poza tym wspólnie obejrzany film jest dobrym tematem do rozmowy, podzielenia się refleksjami na jego temat (dziecko ćwiczy umiejętność wypowiadania się).
Okres pandemii to bardzo ciężki czas dla nas wszystkich. Dla dzieci to bardzo długa przerwa od "zwyczajnej" nauki w szkole. W czasie ferii warto o tym pomyśleć i postarać się tak zorganizować czas dzieciom, aby wypoczęły, zregenerowały siły, zaczerpnęły energii do nauki i dalszej pracy.
Opracowanie
Iwona Cisowska - pedagog